Kształcenie to termin, który pojawia się w pedagogice, określa czynności pozwalające jednostce na zdobywanie wiedzy o otaczającym go świecie i społeczeństwie, określa uzdolnienia i ogólnie sprawność umysłową jednostki. Pozwala nam na zdobycie usystematyzowanej wiedzy i umiejętności, w procesie nauczania i uczenia się.
Kształcenie formalne prowadzi każdy nauczyciel w placówce oświatowej, ale nabywanie nowych doświadczeń odbywa się także w sposób nieformalny poprzez kontakt jednostki z otoczeniem, środowiskiem rodzinnym czy rówieśniczym.
Wielu polskich pedagogów i specjalistów w dziedzinie dydaktyki np. Wincenty Okoń, Czesław Kupisiewicz dokonywało definicji kształcenia, jego celów, metod i zasad, stąd pojawiły się ich interpretacje. Nie ma więc jednej definicji, ale kilka.
Celem kształcenia zarówno formalnego jak i nieformalnego jest rozwijanie cech umysłowych, społecznych, kulturowych oraz fizycznych każdej jednostki.
Metodą nauczania jest celowy sposób pracy nauczyciela i ucznia, który ma uczniowi umożliwić zdobycie wiedzy oraz umiejętności w trakcie nauczania.
Każda metoda w pracy z uczniem jest uzależniona przede wszystkim od wieku ucznia i treści programowych. Metody nauczania powinny umożliwić poznanie i utrwalenie nowego materiału oraz sprawdzenie i ocenę zdobytej wiedzy.
Wśród stosowanych metod wyróżnia się metody:
– podające (np. pogadanka, wykład, prelekcja, odczyt)
– problemowe (wykład problemowy)
– aktywizujące (metoda przypadków , gry dydaktyczne symulacyjne)
– eksponujące (film, teatr)
– programowane (komputerowe)
– praktyczne (pokaz,ćwiczenia laboratoryjne)
Zasady kształcenia według W.Okonia to zasada:
– poglądowości
– systematyczności
– powiązania teorii z praktyką
– stopniowania trudności
– samodzielności i efektywności
– indywidualności
– uspołecznienia jednostki
Kształcenie uzależniamy od naszych zainteresowań czy talentów, a przez to wyboru dalszej drogi edukacyjnej. Nauczyciel w procesie nauczania stosuje odpowiedni dobór programu, metod i środków dydaktycznych.
Krzysztof Kruszewski – pedagog, stworzył zasady dydaktyczne, które określają między innymi czynności i sposób przekazywania wiadomości uczniom przez nauczyciela w trakcie prowadzenia zajęć lekcyjnych, zasady pracy i motywowania uczniów, stosunków społecznych panujących w klasie.
Proces kształcenia może odbywać się też jako samokształcenie, a więc samodzielne uczenie się, przyswajanie nowych wiadomości, poprzez poszukiwanie z danej dziedziny. Jest to praca nad sobą, dla siebie, jednostka dzięki metodzie samokształcenia jest lepiej zorientowana w danym temacie, poszerza swoją wiedzę i rozwija zainteresowania, talenty. Stwarza szansę bycia odkrywcą w temacie, dziedzinie dla ważnej dla samego uczącego się. Samouctwo stwarza warunki wolności , odbywa się bez udziału sposób drugich, a to pozwala na kształcenie w czasie dowolnie wybranym przez daną jednostkę.
Kształcenie oraz samokształcenie zmierza do wychowania młodego człowieka dla społeczeństwa. Wychowanie jednostki zaś prowadzi w kierunku osiągnięcia pożądanych cech, zachowań. wartości moralnych, kulturowych, ekonomicznych.
